Ξυπνητήρι

Παραδοσιακό ξυπνητήρι

Τι είναι το ξυπνητήρι;

Το ξυπνητήρι είναι ένα ρολόι που έχει σχεδιαστεί για να κάνει ένα δυνατό ήχο σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Η κύρια χρήση αυτών των ρολογιών είναι να ξυπνάει τους ανθρώπους όταν κοιμούνται. Μερικές φορές χρησιμοποιούνται και για άλλες υπενθυμίσεις. Για να σταματήσει ο ήχος, πρέπει να πατηθεί ένα κουμπί που βρίσκεται πάνω στο ρολόι, αλλά τα περισσότερα ρολόγια σταματούν αυτόματα τον ήχο του ξυπνητηριού εάν αγνοηθούν για αρκετή ώρα. Ένα κλασικό αναλογικό ξυπνητήρι έχει έναν επιπλέον δείκτη ρολογιού που χρησιμοποιείται για να καθορίσει το χρόνο κατά τον οποίο θα ενεργοποιηθεί ο ήχος.

Το πρώτο ξυπνητήρι στην αρχαία Ελλάδα

Ο Αριστόξενος, μαθητής του Αριστοτέλη, δηλώνει, κατά τα γραφόμενα του Αριστοκλή, μουσικολόγου του 2ου αιώνα π.Χ., ότι: Ο Πλάτων εφηύρε το νυχτερινό Ωρολόγιο και το κατασκεύασε δίνοντάς του τη μορφή μιας μεγάλης κλεψύδρας.

Η λειτουργία αυτού του νυκτερινού ωρολογίου ήταν ως εξής (βλ. εικόνα): Από μια μεγάλη κλεψύδρα ΑΑ διάρκειας μεγαλύτερης των 6 ωρών ρέει μέσω λεπτού ακροφύσιου Δ νερό πολύ χαμηλής ροής μέσα σε μικρότερο δοχείο ΒΒ που περιέχει αξονικό σιφώνιο Σ.

Το "νυχτερινό ωρολόγιο" του Πλάτωνα

Η στάθμη του νερού στο δοχείο Β ανεβαίνει αργά μέχρι να φθάσει το ανώτατο ύψος του σιφωνίου, μέσα σε ένα ορισμένο χρονικό διάστημα π.χ. 6 ωρών. Όταν πληρωθεί το σιφώνιο, το δοχείο ΒΒ αδειάζει απότομα το νερό του μέσω του σωλήνα Π στο υποκείμενο στεγανό δοχείο ΓΓ. Τότε ο εγκλωβισμένος στο δοχείο αυτό αέρας συμπιέζεται και διαφεύγει από τη σύριγγα Ρ, μια σωληνοειδή σφυρίχτρα που παράγει οξύ ήχο.

Σε 6 ώρες λοιπόν, ή σε οποιοδήποτε άλλο εκ των προτέρων προκαθορισμένο χρονικό διάστημα από τη στιγμή της ενεργοποίησης του μηχανισμού, το νυκτερινό ωρολόγιο σφυρίζει. Ο μηχανισμός ελέγχου της στάθμης του υγρού στο δοχείο ΒΒ είναι και εδώ ένα κλειστό σύστημα ελέγχου.

Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Πλάτωνας (428-348 π.Χ.) το χρησιμοποιούσε τη νύχτα, ενδεχομένως για να σηματοδοτήσει την έναρξη των ομιλιών του που γίνονταν την αυγή.

Το μηχανικό ξυπνητήρι

Στην Κίνα, ένα ρολόι με δείκτες που χτυπούσαν με το πέρασμα της ώρας επινοήθηκε από τον βουδιστή μοναχό και εφευρέτη Xing Yi (683 - 727). Οι Κινέζοι μηχανικοί Zhang Sixun και Su Song ενσωμάτωσαν τους μηχανισμούς που χρησιμοποιήθηκαν για το ρολόι αυτό, σε αστρονομικά ρολόγια τον 10ο και 11ο αιώνα. Ένα τέτοιο ρολόι έξω από την Κίνα ήταν ο πύργος που τροφοδοτούσε με νερό περιοχές κοντά στο Τζαμί Umayyad στη Δαμασκό της Συρίας, το οποία χτυπούσε κάθε μία ώρα. Χτίστηκε από τον Άραβα μηχανικό al-Kaysarani το 1154.

Από τον 14ο αιώνα, αρκετοί πύργοι με ρολόγια στη Δυτική Ευρώπη ήταν επίσης σε θέση να χτυπούν σε καθορισμένο χρόνο κάθε μέρα, ο πρώτος εκ των οποίων περιγράφεται από τον συγγραφέα της Φλωρεντίας Δάντη το 1319. Ο πιο διάσημος τέτοιος πύργος που υπάρχει ακόμα είναι στην πλατεία του Αγίου Μάρκου στη Βενετία. Το ρολόι του Αγίου Μάρκου συναρμολογήθηκε το 1493, από τον διάσημο κατασκευαστή ρολογιών Gian Carlo Rainieri.

Ένα άλλο μηχανικό ξυπνητήρι δημιουργήθηκε από τον Levi Hutchins του New Hampshire στις Ηνωμένες Πολιτείες, το 1787. Αυτή τη συσκευή την έφτιαξε όμως μόνο για τον εαυτό του και χτυπούσε μόνο στις 4 το πρωί, προκειμένου να τον ξυπνήσει για τη δουλειά του. Ο Γάλλος εφευρέτης Antoine Redier ήταν ο πρώτος που πατεντάρισε ένα ρυθμιζόμενο μηχανικό ξυπνητήρι, το 1847.

Τα ξυπνητήρια στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο

Η παραγωγή των ξυπνητηριών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής σταμάτησε την άνοιξη του 1942, αφού τα εργοστάσια που τα παρήγαν μετατράπηκαν σε εργοστάσια για πολεμικές εργασίες κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά ήταν ένα από τα πρώτα καταναλωτικά στοιχεία που άρχισαν ξανά την παραγωγή για μη στρατιωτική χρήση, το Νοέμβριο του 1944.

Το πρώτο ξυπνητήρι ραδιόφωνο

Το πρώτο ξυπνητήρι ραδιόφωνο εφευρέθηκε από τον James F. Reynolds, στη δεκαετία του 1940 και ένας άλλος σχεδιασμός εφευρέθηκε από τον Paul L Schroth.

Παλιό ξυπνητήρι ραδιόφωνο